Hedeflerine Giden Yolu “Değerlerin” Şekillendirir

“Çalışmam gerektiğini biliyorum; ama isteğim yok.”

“Hedefimi bir türlü netleştiremiyorum.”

“O masanın başına oturmak bana eziyet gibi geliyor.”

Yukarıdaki soruları sen de kendine zaman zaman soruyor musun?

Kendimizi zaman zaman kaybolmuş gibi hissedebiliriz. Derslerin yoğunluğu, sınav süreci, okul derken bir bakmışız zaman uçarak geçiyor; ama biz hâlâ ne için çaba harcadığımızın farkında değiliz. Hayattaki değerlerimiz işte bu noktada kurtarıcımız olabilir.

“Değer” Ne Anlama Geliyor?

Değerler hayatımıza anlam katan ve zorluklarla baş edebilmemizi sağlayan ilkelerdir. Kişisel değerlerimizi takip etmeden yaşamımızı sürdürdüğümüzde kendimizi ve gerçek mutluluk üretme yeteneğimizi kaybedebiliriz. Değerlerimizi doğru şekilde belirlediğimiz ve onlara bağlı kalarak yaşamaya başladığımız zaman ise hedeflerimize daha rahat bir şekilde ulaşabilmemiz mümkün.

Değerlerimizin nasıl davrandığımız üzerinde büyük etkisi var. Değerlerimize aykırı davranmak kendimizi iyi hissettirmez. Bu nedenle, genellikle değerlerimizle tutarlı olmaya çalışırız. Değerlerimiz üzerinde yaptığımız değişiklik veya düzenlemeler eylemlerimizi değiştirebilir. Eylemlerimiz değişmeye başladığında da hayatımız değişebilir.

Değerlerini Keşfetmeye Var Mısın?

Aralarından seçim yapabileceğin çok sayıda değer var. Peki senin değerlerinin hangileri olduğunu nasıl bileceksin? Bunu öğrenmenin bir yolu, onları en önemliden en az önemliye doğru sıralamaktır.

Biraz iç gözlemle başlayın; kendinize, aşağıdaki değerlerden herhangi birine sahip olup olmadığınızı sorun. Daha sonra sahip olduğunuz değerler için onları en önemliden en az önemliye doğru sıralayın. (Listede bulamadığınız, size ait başka değerler varsa onları da ekleyebilirsiniz.)

Değerler listesi

Takım çalışması, aile, istikrar, özgürlük, sorumluluk, yaratıcılık, disiplin, yenilik, kariyer, iletişim, güç, hız, cesaret, netlik, denge, minnettarlık, sabır, adalet, öğrenme, açık fikirlilik, dürüstlük, eğlence, cömertlik, güvenlik, özgüven değerlerden bazıları.

Oluşturduğun değerler listende üç değer kalana kadar elemeye devam et. Emin olman gereken şeyse seçtiğin değerlerin senin farklı yanlarını temsil edebiliyor olması. Örneğin; takım çalışması sosyal tarafını, yaratıcılık bireysel yanını, açık fikirlilik evrensel bakış açını temsil eder.

Değerlerimizin Farkında Olmak

Peki, temel değerlerimizin farkında olmak bize ne gibi faydalar sağlar?

• Stres seviyemiz azalır.
• Karar verme ve problem çözme becerilerimizi arttırır.
• Daha iyi alışkanlıklar kazanmak adına bizi motive edebilir.
• Zor görevlerde pes etmemek için irademizi güçlendirebilir.
• Kendimizden emin şekilde davranmamıza yardımcı olabilir.
• Daha akıllıca kariyer ve iş seçimleri yapmamıza yardımcı olur.

Değerlerine Göre Yaşamaya Ne Dersin?

Şimdi değerlerinizin her birini nasıl yaşayacağınızı tanımlama zamanı!

Diyelim ki değerlerinden biri “disiplin”. Bu durumda eylemin “zaman tutarak çalışmak”, “program hazırlamak” olabilir. Başka bir değerin sorumluluk olabilir. Buna göre de eylemin “gün içerisinde tamamlaman gereken işlerini halletmek”, “kendine yakın zamanda vermiş olduğun bir sözü yerine getirmek” olabilir. Özgüven bir diğer değerinse alacağın aksiyon “bildiğin konulardaki sorulara çekinmeden yaklaşabilmek”, “hedefin doğrultusunda kendinden şüphe etmeden ilerlemek” olabilir.

Bu şekilde seçtiğin değerleri çeşitli fiiller kullanarak uygulanabilir bir eyleme dönüştürebilirsin. Seçtiğin değere özgü bir fiil kullanarak onu eyleme dönüştürmek kolay olmayabilir, bu yüzden elinden gelenin en iyisini yap. Bu, değerlerinle uyum içinde olduğunu hissetmene, değerlerini yaşamana ve zihinsel sağlığını korumana yardımcı olacaktır.

Değerlerini belirledikten sonra sosyal medya üzerinden bizleri de etiketleyerek paylaşmayı unutma.

Kaynakça

Gibson, J. W., Greenwood, R. A., & Murphy Jr, E. F. (2009). Generational differences in the workplace: Personal values, behaviors, and popular beliefs. Journal of Diversity Management (JDM), 4(3), 1-8.

Creswell, J.D. et al, “Affirmation of personal values buffers neuroendocrine and psychological stress responses,” Psychological Science. 2005 Nov; 16 (11): 846-51.

Newberg, A. & Waldman, M. R. (2012) Words Can Change Your Brain: 12 Conversation Strategies to Build Trust, Resolve Conflict, and Increase Intimacy. Hudson Street Press: London, p. 104, 188.

Uzman Psikolog Murat Karakuş