3 yıl önce
Sınava hazırlık döneminde odak noktan bolca soru çözmek, ders çalışmak ve verim alacağın ders çalışma programını bulmak olabiliyor. Tüm bunların bir düzen ve bütün içerisinde olması sınavda başarıyı elde edebilmen için elbette önemli. Ancak bunun yanında çalışma sürecindeki performansını artıracak çok önemli bir kriter daha var:
Doğru beslenme!
“Hocam, sınav döneminde yapmam gereken bir sürü şey var zaten. Bir de üzerine doğru beslenme mi eklendi?” diye hayıflanabilirsin. Ancak beslenme düzeni oluşturman zihinsel performansını, dikkat ve odaklanma seviyeni yükselterek çalıştığın derslerden aldığın verimin artmasını sağlıyor.
“Peki hocam, çalıştığım dersten daha çok verim alabilmem için nasıl bir beslenme düzenim olmalı?” diyorsan gel bunun üzerine konuşalım. Bu sorunun cevabını senin gibi birçok öğrenciyi göz önünde bulundurarak vereceğim. Çok klasik bir cümle ile başlayacağım:
Kahvaltı günün en önemli öğünü!
Yapılan bilimsel çalışmalar, düzenli kahvaltı alışkanlığının bilişsel performansı geliştirmeyle ilişkisi olduğunu gösteriyor. Bilişsel performans hafıza, dikkat, odaklanma, akıl yürütme gibi becerilerin birleşimi ile ortaya çıkan performanstır.
Kahvaltı yapmanın bilişsel performansını nasıl etkilediğini ise kabaca şöyle açıklayalım: Sabah uyandığında geceden gelen açlığın yüksek seviyede olur. Bu durumda beynine enerji sağlayan kan şekerin de en alt düzeydedir. Yapacağın sağlıklı bir kahvaltı kan şekerini yeterli düzeye ulaştırarak hafızanı, dikkatini ve odaklanmanı artırır. Böylece çalıştığın konuları daha kolay öğrenebilir, öğrendiklerini de daha kalıcı hâle getirebilirsin. Güne güzel bir kahvaltı yapıp enerji depolayarak başladığında beyninin çalışması için gerekli olan yakıtı alıp bilişsel performansını en yüksek seviyeye ulaştırmış olursun. Sabah kahvaltı yapmak için vakit bulamıyor olabilirsin; ancak bu öğünü atlamak ya da ayaküstü atıştırarak geçiştirmek vücuduna ve zihnine yararlı değil. Ne demiş büyüklerimiz: “Yumurtanın, peynirin, balın, pekmezin önemini unutmamalısın!”
Gel, seninle bu sefer beslenme ve sınav performansı arasındaki başka bir ilişkiye bakalım. Sınava hazırlık sürecinde yaşadığın stres ve kaygı, aşırı yemek yeme ya da iştahsızlığa yol açabiliyor. “Hocam, sınav anını düşündüğüm zaman kendimi yemek yerken buluyorum.” ya da “Midem hiçbir şeyi kaldırmıyor.” diyorsan bunun nedeni yaşadığın kaygı olabilir. Tam da burada hatırlaman gereken önemli bir nokta var: Stres ve kaygı durumu çok yemek ya da yeterince yiyememek olarak sınıflandırabileceğimiz sağlıksız beslenmeyi, sağlıksız beslenme ise hissedilen kaygıyı ve bu kaygıyla beraber gelen çeşitli olumsuz duygu ve düşünceleri beraberinde getirir.
Beyin kandaki şekeri enerji olarak kullanır. Çikolata, şeker ya da bisküvi gibi basit şeker içeren gıdalar tüketmek kan şekerini hızla yükseltip düşürdüğü için beynin şekere olan ihtiyacı karşılanmaz. Bu durumda da dikkat dağınıklığı ve uyku hâli ortaya çıkar. O yüzden çalışırken atıştırmak istediğinde sana enerji veren, kan şekerini yavaş yükselten meyve, yoğurt, çiğ kuruyemişler ve kuru meyve gibi gıdaları yemeyi deneyebilirsin.
Beslenme şeklini düzene sokman verimli bir uyku alabilmen için de ayrıca önemli.
Uyku hakkında merak ettiklerin varsa “Sınavda Başarının Anahtarı: Uyku” isimli blog yazımızı https://blog.kocumyanimda.com/blog/16/detail linki üzerinden okuyabilirsin.
Unutma, beynin için doğru yakıtı beslenme düzeninle sağlayabilirsin. Doğru beslenmeyle sınav döneminde kazanacaklarını bir düşün sadece. Bir kapıyı itmeden arkasında ne var bilemezsin! Bu yazıyı okuduktan sonra senin için yeniliklerin başlangıcı ve değişime geçme zamanı olsun.
Kaynakça
Demirezen E, Coşansu G. Adölesan çağı öğrencilerde beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. STED 2005; 14: 174- 178.
Çalışkan S, Aydoğan S, Işıklı B, Metintaş S, Yenilmez F, Yenilmez Ç (2018) Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ve ilişkili olabilecek faktörlerin değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı, 3: 40-49.
Gümüş AB, Yardımcı H, Keser A (2018) Sınava hazırlanan öğrencilerin beslenme durumlarının kaygı puanlarına göre değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8: 22- 28.
Klinik Psikolog Beril Cılasin